Skip to main content

Bài 032 – Các Kiểu Kế Thừa Trong Python

Mục tiêu bài học​

  • Hiểu được các kiểu kế thừa phổ biến trong lập trình hướng đối tượng.
  • Biết cách cài đặt kế thừa trong Python.
  • Nắm được cách hoạt động của super() và Method Resolution Order (MRO).
  • Ứng dụng được kiến thức vào xây dựng mô hình phân cấp lớp hợp lý.

1. Khái niệm kế thừa​

Kế thừa (Inheritance) là cơ chế cho phép lớp con kế thừa thuộc tính và phương thức từ lớp cha, giúp tái sử dụng mã và mở rộng chương trình dễ dàng.

2. Các kiểu kế thừa trong Python​

2.1. Kế thừa đơn (Single Inheritance)​

Chỉ có một lớp cha và một lớp con.

class Animal:
    def speak(self):
        print("Animal speaks")

class Dog(Animal):
    def bark(self):
        print("Dog barks")

d = Dog()
d.speak()
d.bark()

Logo

2.2. Kế thừa đa cấp (Multilevel Inheritance)​

Lớp con kế thừa từ lớp con khác → tạo thành chuỗi nhiều cấp.

class Person:
    def show(self):
        print("I am a person")

class Employee(Person):
    def work(self):
        print("I am an employee")

class Manager(Employee):
    def manage(self):
        print("I manage team")

m = Manager()
m.show()
m.work()
m.manage()

Logo

2.3. Kế thừa đa hình (Multiple Inheritance)​

Một lớp con kế thừa từ nhiều lớp cha.

class Father:
    def skills(self):
        print("Coding")

class Mother:
    def hobbies(self):
        print("Music")

class Child(Father, Mother):
    pass

c = Child()
c.skills()
c.hobbies()

Logo

Python hỗ trợ kế thừa đa hình và xử lý vấn đề Diamond Problem bằng cơ chế MRO (Method Resolution Order).

2.4. Kế thừa phân cấp (Hierarchical Inheritance)​

Một lớp cha được nhiều lớp con kế thừa.

class Person:
    def greet(self):
        print("Hello")

class Student(Person):
    def study(self):
        print("Studying...")

class Teacher(Person):
    def teach(self):
        print("Teaching...")

s = Student()
t = Teacher()
s.greet()
t.greet()

Logo

2.5. Kế thừa hỗn hợp (Hybrid Inheritance)​

Là sự kết hợp nhiều kiểu kế thừa ở trên.

class A:
    def methodA(self):
        print("A")

class B(A):
    def methodB(self):
        print("B")

class C:
    def methodC(self):
        print("C")

class D(B, C):
    def methodD(self):
        print("D")

d = D()
d.methodA()
d.methodB()
d.methodC()
d.methodD()

Logo

3. Ghi đè phương thức (Method Overriding)​

Lớp con có thể định nghĩa lại phương thức của lớp cha để thay đổi hoặc mở rộng hành vi.

class Animal:
    def speak(self):
        print("Animal sound")

class Dog(Animal):
    def speak(self):
        print("Dog barks")

a = Animal()
d = Dog()
a.speak()
d.speak()

4. Ví dụ kế thừa đa cấp có ghi đè​

class Person:
    def __init__(self, id, name):
        self.id = id
        self.name = name

    def printDetails(self):
        print(self.id)
        print(self.name)

class Employee(Person):
    def __init__(self, id, name, salary):
        super().__init__(id, name)
        self.salary = salary

    def printDetails(self):
        super().printDetails()
        print(self.salary)

class SalesEmployee(Employee):
    def __init__(self, id, name, sal, si):
        super().__init__(id, name, sal)
        self.salesInc = si

    def printDetails(self):
        super().printDetails()
        print(self.salesInc)

# Khởi tạo
se = SalesEmployee(101, "Rahul", 40000, 2000)
e = Employee(102, "Sandub", 50000)

# Gọi phương thức
se.printDetails()
print("---")
e.printDetails()

Kết quả:

101
Rahul
40000
2000
---
102
Sandub
50000

5. MRO – Method Resolution Order​

Khi một lớp kế thừa nhiều lớp cha và có phương thức trùng tên, Python sẽ tìm theo thứ tự từ trái sang phải trong danh sách lớp cha (sử dụng C3 Linearization).

class A:
    def who(self):
        print("A")

class B(A):
    def who(self):
        print("B")

class C(A):
    def who(self):
        print("C")

class D(B, C):
    pass

d = D()
d.who()  # In ra: B
print(D.__mro__)  # Xem thứ tự kế thừa

6. Hàm super() trong Python​

  • Dùng để gọi constructor hoặc phương thức của lớp cha từ lớp con.
  • Hữu ích khi ghi đè phương thức mà vẫn muốn sử dụng logic từ lớp cha.

Tổng kết​

Kiểu kế thừaMô tả
Kế thừa đơn1 lớp cha → 1 lớp con
Kế thừa đa cấp1 lớp cha → lớp con → lớp cháu
Kế thừa đa hình1 lớp con kế thừa từ nhiều lớp cha
Kế thừa phân cấp1 lớp cha → nhiều lớp con
Kế thừa hỗn hợpKết hợp nhiều kiểu trên

Bài tập về nhà​

  1. Tạo lớp Vehicle, các lớp Car, Bike, Truck kế thừa từ Vehicle, ghi đè phương thức describe().
  2. Viết mô hình kế thừa cho hệ thống nhân sự: Person → Employee → Manager.
  3. Thử kế thừa hỗn hợp gồm Person, Logger, Employee, trong đó Employee kế thừa từ cả Person và Logger.